Vandaag, 27 december, opent This Art Fair in de Beurs van Berlage. Hugo Borst & Oscar van Gelderen tonen er tekeningen van de Amsterdamse autodidact Lionel Plak en linosnedes van de Rotterdamse outsider Maarten Wendrich.

Hoe hun samenwerking is begonnen, is een lang verhaal. Een verhaal met meerdere antwoorden. "Oscar is mijn uitgever; Ma en Ach, moedertje zijn uitgegeven door Lebowski," aldus schrijver en presentator Hugo Borst. "Toen ik Hugo probeerde binnen te hengelen, zijn we gaan eten; een verrassingsmenu bij Yamazato, dat duurt 3 uur, om erachter te komen of we elkaar genoeg te vertellen hadden", vult uitgever Oscar van Gelderen aan. "We ontdekten dat we heel veel gemeen hadden: Joy Division, punk, Cornelis Bastiaan Vaandrager, Rotterdam, voetbal… En we zijn beiden gepassioneerd door kunst, met een speciale voorliefde voor outsiderkunst."

Maar eerst even een stapje terug. Van Gelderen maakte in 1997, hij werkte nog voor uitgeverij Vassallucci, een klapper met Het lelietheater van Lulu Wang. "Toen had ik ineens geld, dat had ik nog nooit gehad. Ik ben niet geïnteresseerd in auto's of dure kleding, dus sindsdien steek ik ieder dubbeltje dat ik verdien in kunst."

Ook Borst houdt heel zijn leven al van kunst. 'Maar dat heeft altijd gesluimerd door mijn andere interesses en werkzaamheden. Ik heb mijn liefde voor kunst van mijn moeder meegekregen; zij ging beurzen af en zorgde ervoor dat er thuis schilderijen hingen."

Startschot

In huize Borst hing onder meer een schilderijtje van de Rotterdamse kunstenaar Ab Knupker. "Dat heb ik geërfd, het hangt nu in mijn werkruimte. Ab is aangetrouwde familie; mijn volle nicht Miek, die nu volslagen dement zit in het verpleeghuis waar mijn moeder is gestorven, was getrouwd met Ab Knupker. Toen Miek naar het verpleeghuis ging, moesten we haar huis leegruimen en toen kwamen we meer schilderijen van hem tegen. Toen heb ik Oscar gebeld."

Van Gelderen: "Hugo belde me wel vaker als hij op een veiling was geweest. Dan vroeg hij: wat vind je hiervan? Is dit een goeie prijs? Allengs werd het serieuzer. Hugo was ook sponsor van de Amsterdamse kunstenaarsopleiding De Ateliers, daar had hij ook iets te geks gezien: Neo Matloga, waanzinnig goed werk. Maar het was 3,60 bij 2 meter en paste niet in zijn huis. Dan knallen we het toch tegen de muur bij Lebowski, zei ik toen. En toen antwoordde Hugo: waarom kopen we het niet samen."

Dat hebben ze gedaan. Borst: "Dat was het startschot van onze samenwerking. Dingen die we leuk vinden: jong talent, vergeten kunstenaars. Onderschatte kunstenaars. Niet-academische kunst. Wij delen een liefde voor mensen die de slag gemist hebben. Geen grote namen, wij zoeken waar niemand kijkt."

Houtje-touwtje

Van Gelderen: "Connie Palmen zei ooit: iedere kunstenaar is een outsiderkunstenaar — daar is wel wat voor te zeggen. Wij vinden het leuk om mensen een steuntje in de rug te geven. Als wij Maarten Wendrich kunnen pushen, waardoor hij weer zin krijgt om nieuw werk te gaan maken, vinden wij dat mooi. Wij hoeven dit niet te doen voor de poen, er is geen businessmodel. We zijn ook geen galerie. Wij laten ons betalen met een kunstwerkje en de moeder van Lionel Plak maakt pom voor ons. Als we wat geld verdienen, gaat dat naar de kunstenaar of de galerie, als we daarmee samenwerken."

Borst: "Het is houtje-touwtje. Maar we hebben er - in alle bescheidenheid, want we laten ons leiden door onze onderbuik - wel kijk op. Knupker hebben we een week lang getoond in galerie Frank Taal in Rotterdam en recent verkocht aan Museum Boijmans Van Beuningen. Directeur Sjarel Ex had nog nooit van hem gehoord, maar hij zag direct hoe bijzonder dat werk was. Binnen een kwartier hadden we zakengedaan."

Van Gelderen: "Matloga had Hugo ook goed gezien; die won dit jaar de Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst."

Amsterdam en Rotterdam

Een andere kunstenaar over wie Borst & Van Gelderen zich hebben ontfermd, is de Surinaamse autodidact Lionel Plak. Van Gelderen: "We hebben hem al laten zien bij galerie HE.RO in Noord en nu tonen we hem op This Art Fair: tot in detail uitgewerkte tekeningen van metro- en tramlijnen en routes van bussen en treinen. Hugo stelde toen voor om naast de Amsterdammer Plak een Rotterdammer te tonen: dat werd Maarten Wendrich."

"Ik kom veel bij Atelier Herenplaats, een centrum voor kunstenaars met een bijzonder verhaal. Daar zag ik het grafische werk van Maarten: dat is waanzinnig. En het is heel toegankelijk, dus zeer geschikt voor This Art Fair. We zijn ervan overtuigd dat hij goed zal verkopen."

Van Gelderen: "De prijzen zijn bescheiden. Stel dat het goed gaat, dan gaan we volgend jaar een show met hem doen, en dan gaan de prijzen omhoog. Zo is het met Plak oog gegaan; je moet er snel bij zijn. Zijn werk is al aangekocht door kunstenaar Peter Schuyff en verzamelaar Antoine de Werd, en ook Maike Meijer (Toren C) heeft toegeslagen."

This Art Fair

"This Art Fair is een beurs waar je nieuw talent ontdekt en bekende makers leert kennen," aldus directeur Mette Samkalden, "waar ruimte is voor onderzoek en experiment en waar het ook best een beetje uit de hand mag lopen. Uniek aan de beurs is het directe contact met de kunstenaar. Zo leert de bezoeker niet alleen het werk, maar juist ook de maker kennen." Deze editie is in de Beurs van Berlage er gedurende 4 dagen werk te zien van 130 individuele kunstenaars — jong én bewezen talent — in een eigen stand, maar ook met video-installaties en performances. Daarnaast zijn er nog eens 20 galeries uitgenodigd, waaronder Galerie Dudok de Groot, TORCH Gallery en Vriend van Bavink.